Chaconne

Chaconne

Die Chaconne (französisch, spanisch chacona, vom Baskischen chocuna „niedlich“), ist ein spanischer Volkstanz des 16. Jahrhunderts und ist mit der Passacaglia eng verwandt. Bei musikalischen Werken wird im Titel häufig der italienische Begriff ciaccona verwendet; auch davon abgewandelte Schreibweisen wie ciacona, chiaccona, ciaconia und ähnliche kommen vor.

Nach Curt Sachs ist die Chaconne hispanoamerikanischen Ursprungs und hatte ehemals einen sinnlichen, wilden und zügellosen Charakter.

In der Kunstmusik versteht man unter Chaconne eine Ostinato-Form mit einem sich ständig wiederholenden vier bis acht Takte dauernden Harmonieschema. Der Unterschied zur Passacaglia liegt darin, dass sich die Basslinie im Verlauf auch ändern darf. Muss bei der Passacaglia das Thema immer klar erkennbar sein, so ist dies bei der Chaconne nicht der Fall. Das Thema kann auch durch die Stimmen gehen und so schwer erkennbar gemacht werden.

Barock

Die bekannteste Chaconne ist jene aus der Partita Nr. 2 d-Moll für Violine solo (BWV 1004) von Johann Sebastian Bach, von der zahlreiche Transkriptionen existieren. Bekannt ist außerdem die Chaconne für Cembalo in G-Dur (HWV 435) von Georg Friedrich Händel.

19. Jahrhundert

Vereinzelt wurde die Form im 19. Jahrhundert wieder aufgegriffen. Zu den großartigsten Chaconne-Schöpfungen der Romantik gehört der Schlusssatz der Sinfonie No. 4 e-Moll op. 98 von Johannes Brahms. Das achttaktige Thema ist (mit leichten Veränderungen) der Bach-Kantate „Nach dir, Herr, verlanget mich“ BWV 150 entnommen. Es wird zu Beginn von den Bläsern vorgestellt und anschließend in über 30 Variationen kunstvoll variiert, wobei das Thema zumeist in den Bassinstrumenten präsent ist. Allerdings sind sich auch heute noch Kritiker und Musikwissenschaftler nicht einig, ob sie als reine Chaconne bezeichnet werden kann. Da der Satz in entwickelnder Sonatenhauptsatzform steht, ist das Thema anfangs als Passacaglia zu deuten, doch wird es in der Durchführung nur noch schwer erkennbar und bekommt so Charakterzüge der Chaconne.

20. Jahrhundert

Bedeutende Chaconne-Kompositionen aus dem 20. Jahrhundert stammen von Carl Nielsen, Emil Bohnke und Hans Werner Henze (Finalsatz aus dem Konzert für Kontrabass und Orchester).


Wikimedia Foundation.

Игры ⚽ Нужна курсовая?

Schlagen Sie auch in anderen Wörterbüchern nach:

  • CHACONNE — En Espagne au XVIe siècle, danse populaire à trois temps très animée; elle s’accompagne avec des castagnettes et revêt alors un certain caractère érotique. On la dit originaire du Mexique, mais il semble que ce soit au Portugal qu’apparaissent,… …   Encyclopédie Universelle

  • chaconne — CHACONNE. s. f. Air de symphonie, dont la basse est d un certain nombre de notes qui se répètent toujours, et sur lesquelles on fait différens couplets. Il a fait une chaconne. Jouer une chaconne. [b]f♛/b] On appelle Chaconne chantante, Des… …   Dictionnaire de l'Académie Française 1798

  • chaconne — CHACONNE. s. f. Espece de sarabande par couplets avec le mesme refrain. Il a fait une chaconne. joüer une chaconne. Il signifie aussi, Certains pas mesurez qu on fait sur l air d une chaconne. Danser une chaconne. ce Maistre à danser luy a montré …   Dictionnaire de l'Académie française

  • Chaconne — (franz., spr. schakonn ; ital. Ciaccona), ursprünglich wohl ein italienischer Tanz, aber schon im 17. Jahrh. (Tarq. Merula 1637) ein Instrumentalstück im Dreivierteltakt, von mäßiger Bewegung, mit der Eigentümlichkeit, daß, wie bei der… …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Chaconne — Cha*conne , n. [F., fr. Sp. chacona.] (Mus.) An old Spanish dance in moderate three four measure, like the Passacaglia, which is slower. Both are used by classical composers as themes for variations. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Chaconne — (spr. Schakonn , Ciacone), graciöser französischer, ursprünglich spanischer od. italienischer Tanz, von gemäßigter Bewegung, in der Mitte des vorigen Jahrh. vorzugsweise als Finale in Opern u. Ballets üblich …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Chaconne — (frz., spr. schakónn), Ciaccōna (ital., spr. tscha ), ein früher in Spanien, Italien und Frankreich beliebter Tanz, nach Art des Menuetts, nur langsamer …   Kleines Konversations-Lexikon

  • Chaconne — (Schaconn), veralteter Tanz in den roman. Ländern, graziös, von mäßiger Bewegung …   Herders Conversations-Lexikon

  • chaconne — (izg. šakȍn) m DEFINICIJA glazb. ples umjerena tempa u trodjelnoj mjeri, porijeklom vjerojatno iz Španjolske; od 16. do 18. st. popularan u Europi ETIMOLOGIJA fr. ← šp. chacona …   Hrvatski jezični portal

  • chaconne — ► NOUN Music 1) a composition in a series of varying sections in slow triple time. 2) a stately dance performed to such music. ORIGIN Spanish chacona …   English terms dictionary

  • chaconne — [sha kän′; ] Fr [ shȧ kō̂n′] n. [Fr < Sp chacona < ? Basque chukun, pretty] 1. a) a slow, solemn dance in 3/4 time, of Spanish or Moorish origin, similar to the passacaglia b) later, a popular social dance in France in the 17th and early… …   English World dictionary

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”