Ciaccona

Ciaccona

Die Chaconne (französisch, spanisch chacona, vom Baskischen chocuna „niedlich“), ist ein spanischer Volkstanz des 16. Jahrhunderts und ist mit der Passacaglia eng verwandt. Bei musikalischen Werken wird im Titel häufig der italienische Begriff ciaccona verwendet; auch davon abgewandelte Schreibweisen wie ciacona, chiaccona, ciaconia und ähnliche kommen vor.

Nach Curt Sachs ist die Chaconne hispanoamerikanischen Ursprungs und hatte ehemals einen sinnlichen, wilden und zügellosen Charakter.

In der Kunstmusik versteht man unter Chaconne eine Ostinato-Form, mit einem sich ständig wiederholenden vier bis acht Takte dauernden Harmonieschema. Der Unterschied zur Passacaglia liegt darin, dass sich die Basslinie im Verlauf auch ändern darf. Muss bei der Passacaglia das Thema immer klar erkennbar sein, so ist dies bei der Chaconne nicht der Fall. Das Thema kann auch durch die Stimmen gehn und so schwer erkennbar gemacht werden.

Die bekannteste Chaconne ist jene aus der Partita Nr. 2 d-Moll für Violine solo von Johann Sebastian Bach, von der zahlreiche Transkriptionen existieren.

Die intensive Verwendung der Chaconne beschränkte sich auf die Barockmusik. Vereinzelt wurde die Form im 19. Jahrhundert wieder aufgegriffen. Zu den großartigsten Chaconne-Schöpfungen der Romantik im Bereich der Sinfonik gehört der Schlusssatz der Sinfonie No. 4 e-Moll op. 98 von Brahms. Das achttaktige Thema ist (mit leichten Veränderungen) aus der Bach-Kantate „Nach dir, Herr, verlanget mich“ BWV 150 entnommen. Es wird zu Beginn von den Bläsern vorgestellt und anschließend in über 30 Variationen kunstvoll variiert, wobei das Thema zumeist in den Bassinstrumenten ständig präsent ist. Allerdings sind sich auch heute noch Kritiker nicht einig, ob sie als reine Chaconne bezeichnet werden kann. Da der Satz in entwickelnder Sonatenhauptsatzform steht, ist das Thema anfangs als Passacaglia zu deuten, doch wird es in der Durchführung nur noch schwer erkennbar und bekommt so Charakterzüge der Chaconne.

Bedeutende Chaconne-Kompositionen aus dem 20. Jahrhundert stammen von Carl Nielsen, Emil Bohnke und Hans Werner Henze (Finalsatz aus dem Konzert für Kontrabass und Orchester).


Wikimedia Foundation.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Schlagen Sie auch in anderen Wörterbüchern nach:

  • Ciaccōna — (ital., spr. tscha ), Tanz, s. Chaconne …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Ciaccona — Ciaccōna (ital., spr. tscha ), s.v.w. Chaconne …   Kleines Konversations-Lexikon

  • ciaccona — ciaccona, ciacona ит. [чакко/на] чакона: 1) старин. танец 2) инструм. пьеса, сост. из ряда вариаций …   Словарь иностранных музыкальных терминов

  • ciaccona — ciac·có·na s.f. TS mus. antica danza spagnola | componimento vocale o strumentale che riprende il ritmo di tale danza {{line}} {{/line}} VARIANTI: ceccona. DATA: 1620. ETIMO: dallo sp. chacona, di orig. onom …   Dizionario italiano

  • ciaccona — {{hw}}{{ciaccona}}{{/hw}}s. f. Antica danza di andamento moderato | Componimento strumentale o vocale ispirato a tale danza, in ritmo di tre tempi …   Enciclopedia di italiano

  • ciaccona — pl.f. ciaccone …   Dizionario dei sinonimi e contrari

  • ciacona — ciaccona, ciacona ит. [чакко/на] чакона: 1) старин. танец 2) инструм. пьеса, сост. из ряда вариаций …   Словарь иностранных музыкальных терминов

  • Partita for Violin No. 2 (Bach) — The Partita in D minor for solo violin (BWV 1004) by Johann Sebastian Bach was written during the period 1717–1723 and one scholar, Professor Helga Thoene, suggests this partita, and especially its last movement, was a tombeau, written in memory… …   Wikipedia

  • Chaconne — This article is about the musical form. For the last movement of JS Bach s second violin partita, commonly referred to as the Chaconne , see Solo Violin Partita No. 2 (Bach). For George Balanchine s 1976 ballet, see Chaconne (ballet). A chaconne… …   Wikipedia

  • ciaconă — CIACÓNĂ, ciacone, s.f. Vechi dans de origine spaniolă, cu o mişcare lentă; melodie după care se execută acest dans. – Din it. ciaccona. Trimis de viorelgrosu, 23.02.2003. Sursa: DEX 98  ciacónă s. f. (sil. cia ), g. d. art. ciacónei; pl. ciacóne …   Dicționar Român

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”