Kölner Domglocken

Kölner Domglocken
Glockenstuhl, Mitte: St. Petersglocke

Das Geläut des Kölner Domes ist eines der größten und historisch bedeutsamsten Kathedralgeläute überhaupt. Die Individualität dieses Geläutes liegt an der Zusammenstellung aus acht Glocken, die von sieben verschiedenen Gießern in unterschiedlichen Rippen gegossen wurden. Tragendes Fundament ist die 1923 gegossene, rund 24 Tonnen schwere St. Petersglocke; die größte, freischwingend geläutete Kirchenglocke der Welt.

Inhaltsverzeichnis

Daten

Hauptgeläut im Südturm

Technische Daten

Nr.
 
Name
 
Gussjahr
 
Gießer, Gussort
 
Durchmesser
(mm)
Gewicht
(kg)
Nominal
(16tel)
Vorgängerinnen
 
1 St. Petersglocke
(Dicker Pitter)
1923 K. Richard Heinrich Ulrich,
Apolda
3220 24000[1][2] c0 −5 Kaiserglocke (1874)
2 Pretiosa 1448 Heinrich Brodermann &
Christian Cloit, Köln
2400 10500[2][3][4] g0 +1 Pretiosa (um 1360?, 1418?, 1437)
3 Speciosa
(Marienglocke)
1449 Johannes (Hoer[n]ken) de Vechel,
Köln
2030 5600[2][5] a0 −2  ?
4 Dreikönigenglocke 1880 Carl Louis Hermann Große,
Dresden
1740 3800[1][2] h0 +5 Dreikönigenglocke (1418, 1693, 1862)
5 Ursulaglocke 1862 Joseph Beduwe,
Aachen
1600 2550[1][2] c1 +5
6 Josephglocke 1998 Hans A. Mark & Cornelia Mark-Maas
Eifler Glockengießerei, Brockscheid
1468 2110[1][2] d1 +2 Josephsglocke (1990)
7 Kapitelsglocke
(Karlsglocke)
1911 Karl (I) Otto,
Bremen-Hemelingen
1287 1400[1][2] e1 ±0 Brandglocke (1621, derzeit abgestellt)
8 Aveglocke 1911 Karl (I) Otto,
Bremen-Hemelingen
1080 780[2] g1 ±0 vgl. Angelusglocke

Inschriften

Nr. Name Inschriften
1 St. Petersglocke
(Dicker Pitter)
IM JAHRE 1922 NACH CHRISTI GEBURT ◊ 600 JAHRE NACH DER DOMWEIHE ◊ UNTER DER REGIERUNG DES PAPSTES PIUS XI ◊ DES ERZBISCHOFS KARL JOSEPH KARDINAL SCHULTE ◊ UNTER DER AMTSFÜHRUNG DES DOMPROPSTES ARNOLD MIDDENDORF ◊ DES DOMDECHANTEN UND WEIHBISCHOFS PETRUS LAUSBERG ◊ DER DOMKAPITULARE WINAND BLANK ◊ ARNOLD STEFFENS ◊ JOSEPH ROMUNDE ◊ KARL COHEN ◊ JOSEPH VOGT ◊ ADOLF OTT ◊ FRIEDRICH GRAF SPEE ◊ OTTO PASCHEN ◊ CHRISTIAN BERRENRATH ◊ JOSEPH STOFFELS ◊ WURDE ICH ZU APOLDA VOM MEISTER HEINR. ULRICH GEGOSSEN ◊ DIE MITTEL GABEN DAS DEUTSCHE REICH ◊ DER PREUSSISCHE STAAT UND VATERLÄNDISCH GESINNTE BÜRGER KÖLNS
2 Pretiosa INSIGNIS STATUS ECCLESIE PROVIDUS SENATUS * CONCILII SANCTE PARILES UOTIS CIUITATIS * HUIUS CUM RELIQUIS GEMINI SEXUS DEO NOTIS * DENUO CONFLARI DANT ME SIMUL ET REOUARI * SUM[M]E CHRISTIFERE PETRI REGUM SUB HONORE * ◊ * ◊ * ◊ * CANTUM REDDO CHORIS UETITUM PRO SINGULIS HORIS * TERQ REFORMATA QUATRO PRECIOSA UOCATA * MILLE QUADRINGENTIS QUADRAGENIS OCTO DONATIS * DUM SONO TRISTATUR DEMON XPS UENERATUR * BRODERMAN HEINRICH CLOIT CHRISTIAN HANT GEMACHET MICH * ◊ *

(Der ausgezeichnete Stand der Kirche und der umsichtige Senat mit den Wünschen des Rates dieser heiligen Stadt sich vereinend, zusammen mit den übrigen dieser beiden Stände, die Gott unterscheidet, ließen mich wiederum gießen und erneuern, der Christusträgerin, Petrus und den Königen zu Ehren. Zu jeder Stunde gebe ich den Chören den Gesang zurück, was verindert war. Dreimal umgeformt, beim vierten als „kostbar“ gepriesen. Eintausendachtundvierzig [Jahre] waren gegeben. Der Teufel wird betrübt, wenn ich erklinge, aber Christus verehrt. Heinrich Brodermann und Christian Cloit haben mich geschaffen.)

3 Speciosa
(Marienglocke)
SUM GRANDIS SONOROSE SOROR TESTIS MICHI FACTOR * CUIUS HEROS FANI DECOR ET RESONANTIA TONI * ◊ * MOUIT QUOD FIERI DANT ME SUB HONORE PATRONI * ◊ * UT SOCIEM SOCIAM REDDENDO TONIS MELODIAM * PELLO NIMBOSA UOCOR IDCIRCO SPECIOSA * ANNIS GERMANE SEMEL I IUNCTUM MICHI PLANE * ◊ * IOHANNES DE VECHEL *

(Ich bin, dafür sei mir der Schöpfer Zeuge, die Schwester der Großen und Klangreichen, deren Schmuck und Harmonie des Klanges die Herren der Kirche veranlasste, mich, Christus zur Ehre, gießen zu lassen, damit ich, der Gefährtin zugesellt, den Tönen Wohlklang wiedergebe. Deshalb werde ich die Schöne genannt und vertreibe die stürmischen Wolken. Den Jahren der Schwester ist mir einmal eines hinzugefügt.)

4 Dreikönigenglocke AVE MARIA GRATIA PLENA DOMINVS TECVM BENEDICTA TV IN MVLIERIBVS ET BENEDICTVS FRVCTVS VENTRIS TVI IESVS ◊ CVIVS INCVNABVLA CASPAR MELCHIOR BALTHASAR STELLA FVCE VENERATI SVNT. PETRVS FILIVM DIE VIVI PROFESSVS EST. ◊ FVSA A. MCCCCXVIII DISRVPTA PROCVRANTE HENRICO MERING PR(es)B(iter) O CANONICO MAGISTRO FABRICAE PER IOANNEM BOVRLET REFVSA A. MDCXXXXIII. ◊ PRAECLARIS REGIBVS SVM DICATA TVRRIBVS PERFECTIS RENOVATA DISRUPTA DENUO ET SUMPTIBUS FABRICAE METROPOLITANAE PER JOSEPHUM BEDUWE AQUISGRANI REFUSA A : MDCCCLXII. SUMPTIBUS FABRICAE ECCLESIAE METROPOLITANAE I. G. GROSSE DRESDENAE ME REFUDIT A. D. MDCCCLXXX. IOSEPH CLEMENS ARCHIE COLL S. R. I. PN EL V. TR BAV DVX. METALLVM SVPPLEVIT

(Gegrüßet seist du, Maria, voll der Gnade, der Herr ist mit dir, du bist gebenedeit unter den Frauen, und gebenedeit ist die Frucht deines Leibes, Jesus, den in der Gestalt des Kindes Caspar, Melchior und Balthasar, vom Sterne geführt, angebetet haben und den Petrus als den Sohn des lebendigen Gottes öffentlich bekannt hat. Gegossen im Jahre 1418, gesprungen und auf Betreiben des Priester-Kanonikers und Kustos Heinrich Mering von Johann Bourlet neugegossen im Jahre 1693. Den erhabenen Königen bin ich geweiht und nach Vollendung der Türme erneuert.)

5 Ursulaglocke ECCLESIAE METROPOLITANAE NAVI PERFECTA AD CIENDUM PLENIOREM CAMPANARUM CONCENTUM FABRICAE SUMPTIBUS FUSA ET SANCTAE URSULAE CIVITATIS COLONIENSIS PATRONAE DEDICATA ANNO MDCCCLXII. JOHANNES S. R. E. CARDINALIS DE GEISSEL ARCHIEPISCOPUS COLONIENSIS. JOS. BEDUWE AQUISGRANENSIS ME FUDIT

(Nach Vollendung des Schiffes der Metropolitankirche wurde ich, um einen volleren Zusammenklang der Glocken zu erreichen, auf Kosten der Fabrik gegossen und der heiligen Ursula, der Patronin der Stadt Köln, geweiht im Jahre 1862.)

6 Josephglocke mIssVs est angeLVs gabrIeL a Deo In cIvItatem nazareth ad VIrgInem desponsatam VIro CVI nomen erat Ioseph de domo daVId et nomen VIgInIs MarIa et IngressVs angeLVs ad eam dIXIt aVe gratIa pLena domInVs teCVm

(Der Engel Gabriel wurde von Gott in die Stadt Nazareth gesandt zu einer Jungfrau, die verlobt war mit einem Manne namens Joseph aus dem Hause Davids, und der Name der Jungfrau war Maria. Und der Engel trat zu ihr ein und sprach: „Sei gegrüßet, du Begnadete, der Herr ist mit dir.“)
Zu Ehren des heiligen Joseph und zur Erinnerung an Joseph Kardinal Frings und Joseph Kardinal Höffner gestiftet von der Bürgergesellschaft Köln von 1863 und gegossen von Hans August und Cornelia Charlotte Mark in Brockscheid.

7 Kapitelsglocke
(Karlsglocke)
FELIX FAVSTAQVE COLONIA QVAE IESV CHRISTO DEI FILIO IN EVCHARISTIA LATENTI CATHOLICI ORBIS LAVDES OBTVLISTI (1911) FUSA SUM ANTONIO CARD: FISCHER IN COLONIENSI S. MATERNI CATHEDRA SEDENTE. CAROLO BERLAGE PRAEPOSITURAE CAPITULI METROP. V IUSTRA FELICITER COMPLENTE. JOSEPHO MUELLER EPO. TIT. SAREPT. ET SUFFR. COLON. DECANI MUNERE FUNGENTE, DUM ESSENT CANONICI: ALEXANDER SCHNÜTGEN. CAROLUS KREUTZWALD. CAROLUS HESPERS. HENRICUS LUDWIGS. WINANDUS BLANK. FRANCISKUS DUESTERWALD. ARNOLDUS STEFFENS. JOHANNES WEINAND. JOSEPHUS ROMUNDE. CAROLUS COHEN.

(Glückliches Köln, das du dem in der Hostie verborgenen Sohn Gottes, Jesus Christus, das Lob der katholischen Welt kundgetan hast. Ich wurde gegossen, als Antonius Cardinal Fischer in Köln den Lehrstuhl des hl. Maternus innehatte, Karl Berlage im Amt des Propstes des Metropolitankapitels fünf Lustren glücklich vollendet hatte, Joseph Müller Titularbischof von Sarepta und als Weihbischof in Köln Domdechant war, während Alexander Schnütgen, Karl Kreutzwald, Karl Hespers, Heinrich Ludwigs, Winand Blank, Franziskus Düsterwald, Arnold Steffens, Johannes Weinand, Joseph Romunde und Karl Cohen Domkapitulare waren.)

8 Aveglocke EN. CELUM. MATRE. QUEM. TERRA. PARIT. SINE. PATRE. PANIS. MONSTRATUR. DEUS. EST. CARO. VIVA. LEVATUR

(Siehe, o Erde, den Himmel von der Mutter ohne Vater gebiert, er wird als Brot gezeigt, ist Gott, und wird als lebendiges Fleisch erhoben.)

Chorgeläut im Dachreiter

Technische Daten

Nr.
 
Name
 
Gussjahr
 
Gießer, Gussort
 
Durchmesser
(mm)
Gewicht
(kg)
Nominal
(16tel)
Vorgängerinnen
 
9 Angelusglocke (ehem. Aveglocke) Anf. 14. Jh. unbekannt 1047 762[2] gis1 +2
10 Mettglocke (ehem. Capitelsglocke) 1719 Antonius Cobelenz, Cöln 788 280[2] h1 +7
11 Wandlungsglocke (ehem. Uhrglocke) Anf. 14. Jh. unbekannt 806 428[2] e2 −2

Inschriften

Nr. Name Inschrift
9 Angelusglocke (ehem. Aveglocke) † EN • CELVM • MATRE • QVEM • TERRA •PARIT • SINE •PATRE • PANIS • MONSTRATUR • DEVS • EST • CARO • VIVA • LEVATVR

(Siehe, o Erde, den Himmel von der Mutter ohne Vater gebiert, er wird als Brot gezeigt, ist Gott, und wird ald lebendiges Fleisch erhoben.)

10 Mettglocke (ehem. Capitelsglocke) HERR WILHELM HENRICH GOHR THUMBRHENT – MEISTER. ANTONIUS COBELENZ ME FECIT COLONIAE ANNO 1719

(Antonius Cobelenz stellte mich her in Köln im Jahre 1719.)

11 Wandlungsglocke (ehem. Uhrglocke) (ohne Inschrift)

Fotogalerie

Einzelnachweise

  1. a b c d e Martin Seidler: Die Kölner Domglocken. 2. Auflage. Verlag Kölner Dom, Köln 2000, ISBN 3-922442-40-4 – CD mit Beiheft.
  2. a b c d e f g h i j k Gerhard Hoffs: Glockenmusik katholischer Kirchen Kölns (PDF; 2,25 MB).
  3. J. Poettgen (s. u.), S. 113: 10300 kg.
  4. K. Kramer (s. u.), S. 39: 10000 kg.
  5. K. Kramer (s. u.), S. 39: 4300 kg.

Literatur

  • Gerhard Hoffs: Glockenmusik katholischer Kirchen Kölns (PDF; 2,25 MB).
  • Gerhard Hoffs (Hrsg.): Glocken und Geläute im Erzbistum Köln. Inventar. Presseamt, Köln 2000, ISBN 3-931739-25-2.
  • Kurt Kramer: Die Glocke und ihr Geläute. 3. Auflage. Deutscher Kunstverlag, München 1990.
  • Jörg Poettgen: 700 Jahre Glockenguss in Köln. Meister und Werkstätten zwischen 1100 und 1800. Wernersche Verlagsgesellschaft, Worms 2005, ISBN 3-88462-206-4.
  • Martin Seidler: Die Kölner Domglocken. 2. Auflage. Verlag Kölner Dom, Köln 2000, ISBN 3-922442-40-4 – CD mit Beiheft.

Weblinks

 Commons: Kölner Domglocken – Sammlung von Bildern, Videos und Audiodateien

Siehe auch


Wikimedia Foundation.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Schlagen Sie auch in anderen Wörterbüchern nach:

  • Kölner Dom — Gesamtansicht der Westfassade, 2011 …   Deutsch Wikipedia

  • Dreikönigenglocke (Kölner Dom) — Dreikönigenglocke – Glocke 4. Vorne: Schlagwerk für Angelus Die Dreikönigenglocke ist die Glocke 4 des Kölner Domgeläuts. Sie wurde 1880 von Carl Louis Hermann Große aus Dresden gegossen und ist im Glockenstuhl des Südturmes aufgehängt.… …   Deutsch Wikipedia

  • Angelusglocke (Kölner Dom) — Angelusglocke – Glocke 9 Die Angelusglocke ist die Glocke 9 im Kölner Domgeläut. Sie wurde in der ersten Hälfte 14. Jahrhunderts von einem unbekannten Gießer gegossen und ist im Glockenstuhl des Dachreiters aufgehängt. Inhaltsverzeichnis …   Deutsch Wikipedia

  • Aveglocke (Kölner Dom) — Aveglocke – Glocke 8 Die Aveglocke ist die Glocke 8 im Kölner Domgeläut. Sie wurde 1911 von Franz Otto aus Bremen Hemelingen gegossen und ist im Glockenstuhl des Südturmes aufgehängt. Inhaltsverzeichnis …   Deutsch Wikipedia

  • Josephsglocke (Kölner Dom) — Josephsglocke – Glocke 6 Die Josephsglocke ist die Glocke 6 des Kölner Domgeläuts. Sie wurde 1998 von Hans August Mark und Cornelia Mark Maas in Brockscheid (Eifel) gegossen und ist im Glockenstuhl des Südturmes aufgehängt. Inhaltsverzeichnis …   Deutsch Wikipedia

  • Ursulaglocke (Kölner Dom) — Ursulaglocke – Glocke 5 Die Ursulaglocke ist die Glocke 5 des Kölner Domgeläuts. Sie wurde 1862 von Joseph Beduwe aus Aachen gegossen und ist im Glockenstuhl des Südturmes aufgehängt. Inhaltsverzeichnis 1 …   Deutsch Wikipedia

  • Wandlungsglocke (Kölner Dom) — Wandlungsglocke – Glocke 11 Die Wandlungsglocke (früher Uhrglocke genannt) ist die Glocke 11 und die demnach tonhöchste Glocke im Kölner Domgeläut. Sie wurde in der ersten Hälfte 14. Jahrhunderts von einem unbekannten Gießer gegossen und ist im… …   Deutsch Wikipedia

  • Freisinger Domglocken — Die elf Glocken des Freisinger Domes wurden in der Renaissance und Barockzeit, sowie im Jahre 2007 gegossen. Inhaltsverzeichnis 1 Das Renaissancegeläut des 16. Jahrhunderts 2 Korbiniansglocke 3 …   Deutsch Wikipedia

  • Münchner Domglocken — Die Münchner Domglocken bilden das Geläut der Frauenkirche zu München, der Kathedrale des Erzbistums München und Freising. Das Geläut besteht aus fünf spätgotischen, zwei frühbarocken und drei modernen Glocken und zählt somit zu den bedeutendsten …   Deutsch Wikipedia

  • Dreikönigenglocke — – Glocke 4. Vorne: Schlagwerk für Angelus Die Dreikönigenglocke ist die Glocke 4 des Kölner Domgeläuts. Sie wurde 1880 von Carl Louis Hermann Große aus Dresden gegossen und ist im Glockenstuhl des Südturmes aufgehängt. Inhaltsverzeichnis 1 …   Deutsch Wikipedia

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”