Liste indogermanischer Wortgleichungen

Liste indogermanischer Wortgleichungen

Die folgenden Tabellen listen einige der vielen indogermanischen Wörtern und Wortwurzeln mit Entsprechungen (oder Wortgleichungen) in den wichtigsten Sprachzweigen der indogermanischen Sprachfamilie auf.

Inhaltsverzeichnis

Personen

PIE Anatolisch Indo-Iranisch Altgriechisch Italisch Tocharisch Germanisch Keltisch Baltisch Slavisch Armenisch Albanisch
idg. heth. skr. av. gr. lat. toch. (B) got. anord. ahd. ae. ne. nhd. air. kymr. lit. akslav. arm. alb.
Person *dhǵhemon- homō śaumo guma "man" guma duine dyn žmuõ
Mann *H₂ner- nár- nar- ἀνήρ (anḗr) Njǫrðr (Göttername) ner ("Held") nóras njer air
Mann *wiH-ro- vīrá- vīra- vir wir ("jung") waír wer fer gwr výras
Frau *gʷén-eH₂- jániḥ, jánī gǝnā, γnā, ǰaini- γυνή (gynḗ) śana qēns cwēn "queen, woman, wife" be ben-yw ("weiblich") žmoná žena zonjë kin

Verwandtschaftsbezeichnungen

PIE Anatolisch Indo-Iranisch Altgriechisch Italisch Tocharisch Germanisch Keltisch Baltisch Slavisch Armenisch Albanisch
idg. heth. skr. av. gr. lat. toch. (B) got. anord. ahd. ae. ne. nhd. air. kymr. lit. akslav. arm. alb.
Mutter *meH₂tér- mātár- mātar- μήτηρ (mḗtēr) māter mācer móðir muoter mōdor mother Mutter māthir mótina mati mayr motër
Vater *pH₂tér- pitár- pitar- πατήρ (patḗr) pater pācer fadar faðir fater fæder father Vater athir tėvas hayr
Bruder *bhréH₂ter- bhrā́tar- brātar φράτηρ (phráter) frāter procer brōþar bróðir bruoder brōþor brother Bruder brāth(a)ir brawd brõlis bratrŭ ełbair
Schwester *swésor svásar- x ̌aŋhar- soror ṣer swistar systir swester sweostor sister Schwester siur chwaer sesuõ sestra k`oir
Tochter *dhugH₂-tér- túwatara duhitár- dugədar- θυγάτηρ (thygátēr ) tkācer daúhtar dóttir tohter dohtor daughter Tochter gall. duxtir dukteris dŭšter- dowstr
Sohn *suHnú- sūnú- hunuš υἱός (hyiós) soyä sunus sunr sunu sunu son Sohn sūnùs synŭ ustr
Neffe/Enkel/Nachfahre *nepot- nápāt- napāt- νέποδεσ (népodes) nepōs nevo nefa nephew Neffe nïæ nei nip
Schwager *dāiu̯ēr- devar- δαήρ (dāḗr) levir zeihhor tācor brother-in-law Schwager dieveris taigr
Schwieger-tochter *snusós snushā- nyos nurus nu snur snoru daughter-in-law Schwieger-tochter snúcha nuse
Schwieger-mutter *su̯ekrū́- śvaśrū- ekurā socrus swaihr sweger mother-in-law Schwieger-mutter šešuras skesur vje´herr

Pronomen

PIE Anatolisch Indo-Iranisch Altgriechisch Italisch Tocharisch Germanisch Keltisch Baltisch Slavisch Armenisch Albanisch
idg. heth. skr. av. gr. lat. toch. (B) got. anord. ahd. ae. ne. nhd. air. kymr. lit. akslav. arm. alb.
ich *egH₂ ūk ahám azǝm egṓ, egṓn egō ñuk ik ek ih ic̣ I ich àš azŭ es
mich *H₁me- ammuk mām mąm emé, me mē(d) mik mē(c̣) me mich me-sse, mé mi "I" manè is mua, mue
mir (Dat.) *H₁meǵhi ammuk máhya(m) maibya moi mihi mis me mir -m- (Infix) man inj
von mir *H₁meme- máma mana emeĩo meī ñi meins mīn my, mine mein fyn mana(s) mene im im
mein * H₁mo-yo miš ma/mā ma emós meus ñi meina mīn my, mine mein fyn mana(s) moj im im
du *tu zik t(u)vám sú (dor. tú) t(u)we þu þú du þū thou du tū, tu-ssu ti ty du ti
wir *wei wēs vay-ám vaēm hēm- wes weis we wir ni ni, ny mès na
uns *n̥s-mé anzāš asmān ahma nōs uns ūs us uns ni ne
ihr (1. Person Nom.Pl.) *yū yūyám yūžǝm, yūš hum- vōs yes jūs ye sī, sissi chwi jũs vy ju
euch (1. Person Akk./Dat.Pl.) *us-wé, *us-mé, encl. *wos sumes yuṣmā́n, encl. vaḥ yūšmat̃, encl. vā̊ hum-, äol. úmme vōs izwis ēow you euch uai-b ("von euch") jũs vy
sich (Refl. Pron.) *s(w)e- lyd. s'fa-, car. sfes sva- hva- swes sih seolf self sich fein sava(s) svoji ink῾s vetë
was (Relativ./Interrog. Pron.) *kʷid, kʷod kuit kím tí, tì quid, quod ƕa hwæt what was cid kàs čь-to i si
wer (Relativ./Interrog. Pron.) *kʷis, kʷos, kʷei/kʷoi kuis káḥ, kíḥ kō, čiš tís, tìs quis, quī kuse ƕas hvat (h)wer hwā who wer cia pwy kàs kъ-to о
Neg-Part. *n̥- a-, an- a-, an- a-, an- in- a(n)-, am-, e(n)-, em-, on- un- un- un- un- in-, ē-, an- an- ne- ne- an-

Zahlwörter

PIE Anatolisch Indo-Iranisch Altgriechisch Italisch Tocharisch Germanisch Keltisch Baltisch Slavisch Armenisch Albanisch
idg. heth. skr. av. gr. lat. toch. (B) got. anord. ahd. ae. ne. nhd. air. kymr. lit. akslav. arm. alb.
eins, zusammen *sem- samá- "irgendein" hama- "irgendein, alle" heĩs, hén, mía sem-el "einmal", sim-plex "einfach", sin-gulī "einzeln" ṣe sama "gleich" samr sam- same samlith "zur selben Zeit" hafal "ähnlich" sam-, są- "mit" samŭ "eins, alleine" mi "eins"
1 *ói-nos, ói-wos ēka- aēva- oĩnos ūnus ains einn ein ān one ein(s) ōen un víenas inŭ
2 *dwóH₁ dā- dvā́(u) dva dúō duo wi twái zwa, zwo twā two zwei da dau dŭva erku dy
3 *tréyes tri- tráyaḥ ϑrayō, ϑrayas treĩs trēs trai þreis tveir/tvær dri þrīe three drei trí tri trỹs trĭje erekʻ tre
4 *kʷetwóres masc. catvā́raḥ, neut. catvā́ri, fem. cátasraḥ masc. čaϑwārō, fem. čataŋrō téssares quattuor śtwer fidwor þrír fior fēower four vier ceth(a)ir pedwar keturì četyre čʻorkʻ katër
5 *pénkʷe páñca panča pénte quīnque piś fimf fjórir fimf fīf five fünf cóic pum(p) penkì pętĭ hing pesë
6 *swéḱs ṣáṣ xšvaš héx sex ṣkas sáihs fim(m) sehs siex six sechs chwe(ch) šešì šestĭ vec̣ gjashtë
7 *septḿ̥ sipta- saptá hapta heptá septem ṣukt sibun sex sibun seofon seven sieben secht saith septynì sedmĭ evt`n shtatë
8 *H₁oḱtō(u) aṣṭā́(u) ašta oktṓ octō okt ahtáu sjau ahto eahta eight acht ocht wyth aštuonì osmĭ ut` tetë
9 *(H₁)néwn̥ náva nava ennéa novem ñu niun átta nium nigon nine neun noí naw devynì devętĭ inn /inən nëntë
10 *déḱm̥t dáśa dasa déka decem śak taíhun níu zehan tien ten zehn deich deg, deng dẽšimt desętĭ tasn dhjetë
20 *wī́ḱm̥̥tiH₁ "two tens" viṁśatí vīsaiti eíkosi vīgintī ikäṃ tíu twenty zwanzig fiche uceint k`san zet
100 *ḱm̥tóm śatám satǝm he-katón centum kante hunda hund-rad hunt hund-red hundred hundert cét can(t) šim̃tas sŭto

Körperteile

PIE Anatolisch Indo-Iranisch Altgriechisch Italisch Tocharisch Germanisch Keltisch Baltisch Slavisch Armenisch Albanisch
idg. heth. skr. av. gr. lat. toch. (B) got. anord. ahd. ae. ne. nhd. air. kymr. lit. akslav. arm. alb.
Auge *H₃okʷ- ákṣi aši ósse "beide Augen"; ómma "Auge" oculus "eye" ek áugō ēage eye Auge enech enep "Gesicht" akìs oko akn sy
Herz *ḱerd- karz hṛd zǝrǝd kardíā cor käryāñ haírtō heorte heart Herz cride craidd "Mitte" širdìs srŭdĭce sirt
Nase *nas- nas- nāh-, nā̊ŋhan- nāris nǫs nosu nose Nase nósis nosŭ
Knie *ǵénu, ǵnéus genu jā́nu žnūm γόνυ(góny) genū keni kniu cnēo knee Knie cunr gjuni
Fuß *pōds, *ped- pata- pāt pad- poús pēs pai fōtus fōt foot Fuß pėdà pěšǐ "zu Fuß" ot-n poshtë "darunter"
Zahn *H₁dónt-, *H₁dn̥t- dan dantan- odṓn dēns tunþus tōþ tooth Zahn dēt dant dantìs atamn
Knochen *H₂óst- ḫastāi- ásthi ast-, asti- ostéon os B āy, pl. āsta asil asgwrn kostĭ oskr asht, ahstë
Blut *ésH₂r̥, *esH₂nés ēsḫar (esḫanas) ásr̥k, ásr̥t éar aser (archaisch) ysār (A) ariun
Zunge *dn̥ǵhuH₂-, *dn̥ǵhwéH₂ jihvā́ hizvā lingua käntwo tuggō tunge tongue Zunge liežùvis języ-kŭ lezu
Wange/Kinn *ǵénu, ǵnéus hánu-ṣ zānu- génus; gnáthos, gnathmós gena śanwe- (A) kinnus c̣inn chin Kinn gi(u)n gen žándas
Ohr *H₂ous- uši oũs auris áusō ēare ear Ohr āu, ō ausìs ucho unkn vesh
Träne *(d)ákru- isḫaḫru áśru asrū- dákru lacruma akrūna tagr tēar, tæhher tear Träne dēr deigr ašarà, àšara artawsr
Leber *yḗkʷr̥, yekʷnés yákr̥t yākarǝ hẽpar jecur jãknos

Tiere

PIE Anatolisch Indo-Iranisch Altgriechisch Italisch Tocharisch Germanisch Keltisch Baltisch Slavisch Armenisch Albanisch
idg. heth. skr. av. gr. lat. toch. (B) got. anord. ahd. ae. ne. nhd. air. kymr. lit. akslav. arm. alb.
Tiere
Pferd *ekwos luw. ásùwa áśvaḥ aspa- híppos equus yakwe aíƕws eoh ech ebol ašvà
Rind *gʷōus lyk. wawa- gáuḥ gāuš boũs bōs keu kýr kuo cu cow Kuh buch lett. gùovs kov
Schaf *H₂ówi- lyk. χawa- ávi- ó(w)is ovis eye aweþi ær ouwi ēow, ēowu ewe Aue ōi ewig avìs ovĭ-ca
Bär *H₂rtḱos ḫartaqqas ŕ̥kṣaḥ arša árktos ursus mir. art arth arǰ arí
Hund *ḱwon- kun- ś(u)vā́ spā kúōn canis ku hunds hundr hunt hund hound Hund cu ci šuõ šun
Maus *muH₁s- mū́ṣ- mũs mūs mús mūs mouse Maus myšĭ mowk mi
Schwein *suHs- su-karas hũs, sũs sūs suwo swein svin "Schwein", sýr "Sau" swin sow Schwein, Sau hwch lett. suvẽns thi
Wolf *wl̥kʷos ulippana vŕ̥kaḥ vǝhrka- lúkos lupus wulfs wulf wolf Wolf vil̃kas vlĭkŭ gayl ujk
Gans *ǵhans- haṁsáḥ zāō khḗn (h)ānser gans gōs goose Gans gēiss žąsìs gǫsǐ
Ente *anǝt ātí- nessa, netta ānas enita ened Ente ántis

Landwirtschaft

PIE Anatolisch Indo-Iranisch Altgriechisch Italisch Tocharisch Germanisch Keltisch Baltisch Slavisch Armenisch Albanisch
idg. heth. skr. av. gr. lat. toch. (B) got. anord. ahd. ae. ne. nhd. air. kymr. lit. akslav. arm. alb.
Korn *ǵr̥H₂-no- grānum kaúrn corn corn Korn grān grawn žìrnis "Erbse" zrŭno grurë
Feld *H₂éǵros ájraḥ ἀγρός (agrós) ager akrs æcer acre Acker
pflügen *H₂erH₃- aróō arō (arāre) "pflügen", arātrum "Pflug" āre arjan erian mir. airim arddu ariù "pflügen", árklas "Pflug" orjǫ araur
melken *H₂melǵ- mā́ršti, mā́rjati, mr̥játi marǝzaiti, mǝrǝzaiti amélgō mulgeō malk-wer miluks meolc milk Milch mélžu mŭlzu miel
mahlen *melH₂- mallai mr̥ṇāti, mr̥nati múllō molō melye "trampeln" malan melu meal Mehl melim malu malù meljǫ malem mjell "Mehl"
Honig *meli-t, *mel-nés milit méli mel miliþ mele mil mel medùs "Honig" medъ "Honig" mełr mjal, mjaltë
Met *médʰu mádhu mađu méthu "Wein" mīt midus medu mead Met mid medùs "Honig" medъ "Honig"
Salz *sal- sal-ilá- "salzig" ἅλς (háls) sāl sālyiye salt sealt salt Salz salann halen lett. sā̀ls solǐ
säen *seH₁- "säen", *séH₁mn̥ "Samen" isḫūwāi "säen" serō saian sāmo "Samen" sāwan sow säen sīl "Samen" hil "Samen" sė́ju sějǫ
Joch *yugóm yugan yugám yaoj-, yuj- "anschirren" ζεῦγος (zeûgos) iugum yokäm "Tür" (A) juk ġeoc yoke Joch iau jùngas igo luc

Tätigkeiten

PIE Anatolisch Indo-Iranisch Altgriechisch Italisch Tocharisch Germanisch Keltisch Baltisch Slavisch Armenisch Albanisch
idg. heth. skr. av. gr. lat. toch. (B) got. anord. ahd. ae. ne. nhd. air. kymr. lit. akslav. arm. alb.
atmen *H₂enH₁- ániti ā̊ntya ánemos "Wind" anima "Atem" añiye "Atem" oroþ "Atem" anāl "Atem" vonja "riechen" holm "Wind"
schlafen *swep- "schlafen", *swepnos "Schlaf" sup-, suppariya- svápnaḥ "Schlaf" xᵛafna- "Schlaf" húpnos "Schlaf" somnus "Schlaf" ṣpäne "Schlaf" sofa "Schlaf" swefan sūan "Schlaf" hun "Schlaf" sãpnas "Traum" sŭnŭ "Schlaf, Traum" k`un "Schlaf" gjumë "Schlaf"
schwitzen *sweid- svḗda- "Schweiß" xᵛaēda- "Schweiß" (e)ĩdos "Schweiß" sūdor "Schweiß" sveiti swāt sweat schwitzen chwys "Schweiß" lett. sviêdri "Schweiß" k`irt-n "Schweiß" dirsë, djersë "Schweiß"
essen *H₁ed- ēdmi ádmi aδāiti édō edō itan eta ezzan etan eat essen estir ys ė́du jamĭ owtem ha
trinken *peH₃- pāsi pā́ti, píbati pī́nō bibō ibid iben pijǫ əmpem
gebären *ǵenH₁-, jánati zīzǝnti gignō "hervor-bringen" kän- "zustande-kommen" -kunds "geboren" kind "Kind" Kind genni "geboren werden" cnanim
wachsen *H₂eug-, H₂weg- úkṣati uxšyeiti aúksō, auksánō augeō aukšu "alt" aukan, wahsjan ēacian, weaxan eke, wax (of the moon) wachsen fēr "fett" gwair "fett" áugu
leben *gʷiH₃wo- jīvá- "lebend", jīvitam "Leben" gayō "Leben", ǰva- "lebend" bíos "Leben" vīvus "lebend"; vīta "Leben" śai- "leben" qius "lebend" cwicu "lebend") quick (< ae. cwicu) Quecksilber "lebendiges Silber" biu "lebend"; bethu "Leben" byw "lebend", bywyd "Leben" gývas "lebend", gyvatà "Leben" živŭ "lebend", žitĭ, životŭ "Leben" keam "ich lebe"
sterben *mer- mert marati "sterben", mṛtá- "tot" merə- émorten (aor.) "starb", ámbrotos "unsterblich" morior maúrþr "Mord" morþor murder (< OE morþor) Mord marb "tot" marw "tot" mìrštu mĭrǫ meṙanim "sterben", meṙaç "tot"

Erläuterungen

Siehe auch

Quellen


Wikimedia Foundation.

Игры ⚽ Нужно сделать НИР?

Schlagen Sie auch in anderen Wörterbüchern nach:

  • Indogermanische Ursprache — Die indogermanische Ursprache (Urindogermanisch [Uridg.], nicht fachsprachlich auch Protoindoeuropäisch nach engl. Proto Indo European [PIE]) oder indogermanische Grundsprache ist die gemeinsame Vorläuferin der indogermanischen Sprachen, wie sie… …   Deutsch Wikipedia

  • Indoeuropäische Ursprache — Mögliche Verbreitung um 3500 v. Chr. mit Abspaltung der anatolischen Sprachen (nach der Kurgan Hypothese) Jamna Kultur: eine Kurgankultur, mögliche Sprecher der indogermanischen Ursprache Cucuteni Kultur: eine bandkeramisch …   Deutsch Wikipedia

  • PIE — Mögliche Verbreitung um 3500 v. Chr. mit Abspaltung der anatolischen Sprachen (nach der Kurgan Hypothese) Jamna Kultur: eine Kurgankultur, mögliche Sprecher der indogermanischen Ursprache Cucuteni Kultur: eine bandkeramisch …   Deutsch Wikipedia

  • Proto-Indoeuropäisch — Mögliche Verbreitung um 3500 v. Chr. mit Abspaltung der anatolischen Sprachen (nach der Kurgan Hypothese) Jamna Kultur: eine Kurgankultur, mögliche Sprecher der indogermanischen Ursprache Cucuteni Kultur: eine bandkeramis …   Deutsch Wikipedia

  • Proto-Indogermanisch — Mögliche Verbreitung um 3500 v. Chr. mit Abspaltung der anatolischen Sprachen (nach der Kurgan Hypothese) Jamna Kultur: eine Kurgankultur, mögliche Sprecher der indogermanischen Ursprache Cucuteni Kultur: eine bandkeramis …   Deutsch Wikipedia

  • Protoindoeuropäisch — Mögliche Verbreitung um 3500 v. Chr. mit Abspaltung der anatolischen Sprachen (nach der Kurgan Hypothese) Jamna Kultur: eine Kurgankultur, mögliche Sprecher der indogermanischen Ursprache Cucuteni Kultur: eine bandkeramis …   Deutsch Wikipedia

  • Protoindogermanisch — Mögliche Verbreitung um 3500 v. Chr. mit Abspaltung der anatolischen Sprachen (nach der Kurgan Hypothese) Jamna Kultur: eine Kurgankultur, mögliche Sprecher der indogermanischen Ursprache Cucuteni Kultur: eine bandkeramis …   Deutsch Wikipedia

  • Urindogermanisch — Mögliche Verbreitung um 3500 v. Chr. mit Abspaltung der anatolischen Sprachen (nach der Kurgan Hypothese) Jamna Kultur: eine Kurgankultur, mögliche Sprecher der indogermanischen Ursprache Cucuteni Kultur: eine bandkeramis …   Deutsch Wikipedia

  • Wortgleichung — Eine Wortgleichung ist eine Serie von Wörtern aus verschiedenen Sprachen, die lautlich ähnliche Wörter dieser Sprachen mit gleicher oder ähnlicher Bedeutung nebeneinander stellt. Die Etymologie untersucht (mit den Methoden der Historischen… …   Deutsch Wikipedia

  • Euskara — Die baskische Sprache – Eigenbezeichnung Euskara (dialektal auch: euskera, eskuara, üskara) – ist nach dem überwiegenden Urteil der einschlägigen Forschung mit keiner anderen bekannten Sprache genetisch v …   Deutsch Wikipedia

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”